De ‘blauwe bijbel’, ofwel de Standaard RAW-bepalingen, is het meest bekende boek als we het hebben over RAW. Maar als je die eenmaal doorgebladerd hebt, ben je nog niet veel verder. Veel bestekschrijvers focussen alleen op dit boek, maar vergeten de andere onderdelen. Weten hoe je de RAW en UAV toepast in projecten is soms niet zo eenvoudig als het lijkt.
Gelukkig hebben we onze trainer Tim Aarsen. Hij werkt als zelfstandig contractadviseur vanuit zijn eigen onderneming GWW Contractadvies en heeft onder andere 12 jaar voor CROW gewerkt als trainer en adviseur, als adviseur bij een groot adviesbureau en bij verschillende decentrale overheden in de werkvoorbereiding en beheer. “Om de theorie naar de praktijk te brengen, moet je eerst weten welke theorie je moet gebruiken. Dat is de eerste stap”, zegt hij.
Stap 1: de juiste theorie gebruiken
Als je je rijbewijs haalt, moet je eerst je theorie-examen halen. Dat geldt ook voor werken met de RAW. Je moet eerst de theorie kennen voordat je het in de praktijk kan brengen. Maar wat hoort er allemaal bij de RAW-systematiek? Als je hier alles over wil weten, heeft Tim daar op de website van Bouwmeesters een andere blog over geschreven. Een korte samenvatting van de onderdelen van RAW:
1. De UAV: De oorsprong van de verantwoordelijkheden van opdrachtgever, aannemer en directievoerder bij een project zit in de UAV. Die regelt dat de aannemer het werk uitvoert en stelt dat de aannemer zich moet inlezen in het type werk.
2. Standaard RAW-bepalingen: De blauwe bijbel met alle eisen, normen en regels rondom RAW.
3. Catalogus met resultaatbeschrijvingen: Deze kaartenbak bevat van tevoren uitgewerkte bestekposten.
4. Catalogus met keuzebepalingen: Je kunt er zelf voor kiezen of je keuzebepalingen wel of niet opneemt in het bestek.
5. De handleiding: In de handleiding staat hoe je onderdelen uit de RAW-systematiek toepast.
6. Standaard template: Dit sjabloon is te vergelijken met briefpapier dat bij bedrijven wordt gebruikt.
Nu je weet welke onderdelen bij de RAW-systematiek hoort, is het belangrijk om de onderdelen die je gebruikt af te stemmen met de uitvoerder, ontwerper, werkvoorbereider, directievoerder en alle andere mensen die zich bezighouden met het project. Als je dit niet doet, worden er aannames gedaan door een of meerdere mensen in de samenwerking.
Stap 2: Niet alleen maar vertrouwen op het boerenverstand
“Veel bouwers en opdrachtgevers leunen op hun jarenlange kennis en ervaring, zonder terug te grijpen naar de theorie. En daar ontstaan misverstanden”, zegt Tim. “Wat ze niet beseffen, is dat er veel wetgeving komt kijken bij een bouwproject. De wegbeheerder is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de eventuele tijdelijke verkeersmaatregelen die op zijn wegen worden toegepast, maar ik verbaas me soms over hoe weinig opdrachtgevers dit weten. Zij leggen de verantwoordelijkheden bij de aannemer, omdat ze denken dat het zo hoort.”
Daarom is het belangrijk om te weten wat er geregeld is in de systematiek en wetgeving voordat je het kunt vertalen naar de praktijk. Wat zijn de regels voor jouw werk? En wat gebeurt er als er iets fout gaat? Wie is er dan verantwoordelijk? Stel je voor dat er een dodelijk slachtoffer valt door een fout in de uitvoering. Talloze nieuwsmedia duiken erop en zoeken naar iemand om te interviewen. Weet jij dan wat je moet doen?
Stap 3: Maak de RAW-systematiek werkbaar voor al je collega’s
Een checklist, een werkwijze, documentatie van andere projecten. Zorg ervoor dat er op papier staat waar een bestek aan moet voldoen. Een goed voorbeeld van een bedrijf dat dit tot in de puntjes regelt, is Civil Support. Dat doen ze na het volgen van de Masterclass Samenwerken aan Foutloze RAW-bestekken. Lars van Son, Unitmanager & Ontwerper bij Civil Support: “Voor elke nieuwe collega ligt er een werkinstructie. Maar is die instructie wel duidelijk genoeg? Kunnen we iets aanvullen of verduidelijken? En als we kijken naar de projectdossiers die naar de opdrachtgevers gaan, is die informatie dan volledig? Of moeten we meer specificeren? Dit zijn allemaal vragen die we onszelf stellen na de masterclass.”
En dat is maar goed ook, vindt Tim. “In de basistraining over UAV en RAW die ik voor Bouwmeesters geef, haal ik altijd praktijkvoorbeelden aan van de deelnemers. Een voorbeeld hiervan is kwaliteitsborging. In de UAV is het uitgangspunt dat de directie de kwaliteit van het werk controleert. Je moet nagaan of een aannemer voldoet aan de eisen. Dus als je een asfaltweg laat aanleggen, dan is het de verantwoordelijkheid van de directie om na te gaan of het asfalt voldoet aan de eisen. En dat terwijl de aannemer zelf ook zijn eigen werk toetst en in veel gevallen ook over een kwaliteitssysteem beschikt. Daar kan je als opdrachtgever gebruik van maken door in het bestek te eisen dat de aannemer verantwoordelijk wordt voor de kwaliteitsborging. De directie hoeft in dat geval alleen tijdens het werk de aannemer op specifieke momenten te vragen de gegevens aan te leveren waaruit hij aantoont dat het werk voldoet aan de eisen.”
Stap 4: Onderschat bestekschrijven niet
Een goed bestek helpt de uitvoering. Neem de tijd voor het bestek, zorg voor voldoende capaciteit, kennis en kunde. Tim: “Het bestek moet vaak snel, snel, snel. Er moet binnen een week een bestek liggen en de aanbesteding moet dan het liefst ook al rond zijn. De moeilijkheid van bestekschrijven is eenduidigheid en uniformiteit. Zorgen dat je krijgt wat je wil. Want als jij iets opschrijft en de aannemer interpreteert het heel anders, dan komen er problemen in de uitvoering.”
Tim begint te lachen en vertelt over de hoeveelheid bestekken die hij onder ogen krijgt. “Ik zie elke dag wel een bestek waarvan ik denk: dit kan ik op tien verschillende manieren opvatten. Ik zie dan dat de schrijver ‘in principe’ en ‘en dergelijke’ in het bestek heeft geschreven. Maar wat is dat principe? En welk dergelijke hebben we het over? Maak een bestek zo concreet mogelijk.”
Stap 5: Betrek op tijd mensen bij je bestek
Denk niet dat je zelf alles weet, maar vraag mensen met ervaring om naar je bestek te kijken. Tim: “Het is een enorme misvatting dat iedereen een bestek kan schrijven. Laat een collega met frisse ogen naar je tekst kijken.” Ga er niet vanuit dat elke lezer zomaar begrijpt wat je bedoelt.
Stap 6: Het uitvoeren van het project
En dan ein-de-lijk, zijn we bij de uitvoeringsfase. Het bestek was duidelijk, de aanbesteding is rond en de aannemer kan aan het werk. Achterover hangen en toekijken maar, toch?
Nee dus. “Je moet continu de UAV, RAW-bepalingen en eisen scherp houden”, zegt Tim. “De wetten en regels moeten continu gecheckt worden tijdens het bouwproject. Dat doe je tijdens bouwvergaderingen, weekrapporten en controlemomenten waarbij je fysiek op het werk aanwezig bent.”
Houd het hele project lang in de gaten of er daadwerkelijk uitgevoerd wordt wat er op papier staat. En hoe beter het op papier staat, hoe makkelijker het toetsen wordt. Je hebt met een sterk bestek en duidelijke eisen concrete punten waar je naar kan kijken. Zo maak je het werk van iedereen makkelijker en overzichtelijker.
Stap 7: de oplevering
Tijdens de uitvoering is de aannemer verantwoordelijk voor het werk. Zodra een werk opgeleverd wordt, is het de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever. Het is wel mogelijk om een werk al (gedeeltelijk) in gebruik te nemen tijdens de bouwfase, bijvoorbeeld bij een deel van een geasfalteerde weg. Dat heeft wel gevolgen voor de verantwoordelijkheden. Want als er nog gebouwd wordt én de weg is al in gebruik, wie is er dan verantwoordelijk? En als er iets niet goed blijkt te zijn, is dat dan veroorzaakt door het verkeer dat over de weg rijdt? Of door een verkeerde uitvoering van het werk? De UAV regelt in dit geval wie wanneer verantwoordelijk is. Het is dus ook bij de oplevering belangrijk dat je de theorie vertaalt naar de praktijk.
Training UAV en RAW in de praktijk
De RAW-systematiek bestaat al weer 50 jaar. Het grootste deel van alle civieltechnische en infrawerken wordt uitgevoerd door middel van een RAW bestek en er is geen aannemer, gemeente, provincie of waterschap die niet of nog nooit met RAW heeft gewerkt. Desondanks is er nog veel onbekendheid met de juiste toepassing van de systematiek waardoor in tal van werken discussies ontstaan die vaak voorkomen hadden kunnen worden als duidelijk was hoe het in elkaar zit.
De training UAV en RAW in de praktijk heeft als vertrekpunt de systematiek zelf; wat is er geregeld en wie is waarvoor verantwoordelijk? Daarna maakt het de stap naar de praktijk: en hoe pas je dat nu toe in het bestek zelf maar ook tijdens de uitvoering van het werk. De nadruk van deze training ligt op de woorden “in de praktijk”.
