In mei 2024 werd bekend dat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gaat sturen op het verlagen van de milieu-impact in de GWW. Deze aankondiging volgt op signalen van marktpartijen, die aangeven dat er te weinig consistentie is in de sturing op verduurzaming. Het centrale advies is daarom om wettelijk te sturen op de toepassing van de Milieu Kosten Indicator (MKI).
Om de klimaatdoelen en circulaire ambities in de grond-, weg- en waterbouw te realiseren, is het nodig om sterker te sturen op de milieu-impact van aanleg en onderhoud. De maatregel sturende MKI is een uitwerking van beleid dat het kabinet al eerder heeft ingezet. In februari 2023 is deze maatregel opgenomen in het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE) en in september 2023 en in februari 2024 zijn updates gegeven in Kamerbrieven.
De adviezen
In het voorstel staat dat bij alle aanbestedingen de geleverde materialen aan prestatie-eisen moeten voldoen. Daarnaast moet MKI verplicht worden in aanbesteding en contractering van grote projecten. De concrete voorwaarden voor zo’n “groot project” worden nog verder uitgewerkt.
Naast de wettelijke sturing zou MKI ook breder en op een eenduidige manier toegepast moeten worden. Hier worden drie adviezen over gegeven:
- Stimuleer het inkopen met MKI voor kleinere projecten. Hier ligt potentie om een grotere groep publieke opdrachtgevers met MKI te laten inkopen. Daarnaast helpt dit in om een overgangsperiode – vooruitlopend op wettelijke introductie – meer partijen te laten wennen aan de MKI. Deze stimulering sluit goed aan bij de beleidsinzet van de afgelopen jaren.
- Zorg voor eenduidigheid in het inkopen met MKI, zodat alle aanbestedende opdrachtgevers op vergelijkbare manieren op duurzaamheid sturen. Werk daarbij aan voor de hele sector gelijke reken- en handhavingsprotocollen en een eenduidige, minium waardering van de MKI. Dit verlaagt de benodigde capaciteit voor MKI-expertise, verlaagt de transactiekosten voor betrokken partijen en vereenvoudigt toetsing en handhaving.
- Stimuleer het hanteren van circulaire ontwerpprincipes naast inkopen met de MKI. Door gedurende het gehele proces van initiatief- tot realisatiefase circulaire ontwerpprincipes te hanteren wordt aanvullende duurzaamheidswinst gerealiseerd in projecten. Deze winst is vaak nog groter dan winst in aanbestedingen van projecten.
Wetgeving rondom MKI
Om de wettelijke introductie op een soepele manier mogelijk te maken, is het belangrijk om de randvoorwaarden voor toepassing te verbeteren. Daarbij gaat het onder meer om het creëren van voldoende kennis, expertise en capaciteit en het verbeteren van de datakwaliteit. Zo moet er een MKI-Expertisecentrum komen voor kennisontwikkeling in de sector om alle opdrachtgevers – vooral kleinere – inhoudelijk te kunnen opleiden en ondersteunen. Wil je nu al meer leren over MKI? Bouwmeesters heeft met Robby van den Broek een training ontwikkeld over dit onderwerp.
Naast het MKI-Expertisecentrum moet er doorlopend geïnvesteerd worden in het Milieuprestatiestelsel om structureel te zorgen voor betrouwbare, accurate en actuele data. Dit vraagt om aanvullende investeringen in zowel de database als de toetsing in de praktijk. Als laatste zijn er meer mogelijkheden nodig voor nieuwe (digitale) ontwerp- en monitoringsinstrumenten met koppeling richting de NMD voor (private) partijen. Zo kan de vereiste opschaling in het aantal MKI-berekeningen worden ondersteund.
