Bouw- en infraprojecten beïnvloeden de leef-/werkomgeving van omwonenden, ondernemers en andere stakeholders in de omgeving. Steeds vaker dringt het besef door dat deze stakeholders betrokken moeten worden in de verschillende fasen van het project. Het woord ‘participatie’ duikt dan ook overal op in de beleidsplannen. Ook is participatie een belangrijk onderdeel van de vernieuwde Omgevingswet. Toch heeft niet iedereen een beeld van wat participatie precies is. Het bestaat dan ook in allerlei verschillende vormen en maten. In dit blog bespreken we de verschillende vormen en gradaties aan de hand van de Participatieladder.
De Participatieladder
De Participatieladder bestaat uit 6 treden. Hoe hoger op de ladder, hoe meer invloed de omgeving op het project heeft. We gaan kort in op elke trede:
- Informeren
Het is de vraag of je de eerste trede al wel echt participatie mag noemen. Het is niet interactief, je vertelt de stakeholders in de projectomgeving simpelweg wat er gaat gebeuren. - Raadplegen
Het plan is klaar en je legt het voor aan de omgeving. Eventueel maak je verschillende varianten. Vervolgens trek je je terug met de ingewonnen informatie en kom je tot een definitief plan. - Adviseren
Bij deze trede wordt de omgeving al eerder betrokken. Je gaat in gesprek met de omgeving en gebruikt deze informatie om tot een eerste plan te komen. Deze leg je vervolgens voor volgens trede 2. Hierdoor hebben de stakeholders meer invloed. - Coproduceren
In plaats van je na het advies terug te trekken om het plan uit te werken, betrek je stakeholders ook bij het maken van het plan. Je doet het samen. Bijvoorbeeld door een deel van de plannen open te laten voor de invulling van de omgeving. Denk aan speeltuinen en details als stoeptegels, type groen etc.. - Meebeslissen
Deze stap op de ladder gaat nog een stapje verder. De omgeving wordt actief betrokken bij de besluitvorming. Niet alleen van een gekaderd deel van het project, zoals bij de vorige trede, maar in zoveel mogelijk facetten. - Zelf organiseren
De ultieme vorm van participatie is om het geheel aan de omgeving over te laten. Stakeholders komen met plannen en ideeën en de overheidsinstantie of planontwikkelaar heeft een faciliterende rol.
Conclusie:
Bij alle vormen van participatie is het succes afhankelijk van kaders, afspraken en bovenal heldere communicatie zodat de verwachtingen overeenkomen met de mogelijkheden. Het vraagt om het doorbreken van jarenlang ingeslepen en soms zelfs bij wet vastgelegde werkwijzen en procedures. Je loopt tegen tal van uitdagingen aan qua tijdsmanagement en ook moet je er actief op sturen dat alle belangen zijn gediend of gehoord en niet alleen die van de stakeholders met het hoogste woord of de meeste tijd. Uiteindelijk resulteert het in een leefomgeving die door de gebruikers zelf is ontworpen, geïnitieerd of bijgestuurd. En wat is er mooier dan mensen die echt gelukkig worden van jouw werk?
Leren hoe je op een praktische manier omgevingsmanagement vanuit je rol als omgevingsmanager, uitvoerder, projectleider, directievoerder of toezichthouder toepast? Meld je dan aan voor de training Omgevingsmanagement, gegeven door Rieke van Wijngaarden.
