Op een eerdere blog kwam de reactie dat de bouwteamaannemer in projecten vaak te laat wordt betrokken. De aannemer wordt vaak betrokken op het moment dat er al een vastgesteld voorlopig ontwerp (VO) ligt. Dit maakt dat de ontwerpvrijheid tijdens de bouwteamfase al in enige mate wordt beperkt. Het terugkomen op een eerder vastgesteld VO ligt immers vaak gevoelig. Opdrachtgever en diens adviseur hebben hier doorgaans al veel tijd en energie ingestoken, hebben budgetten gereserveerd op basis van het VO en staan niet te trappelen om onderdelen uit het VO nogmaals ter discussie te stellen.
Het idee van een bouwteamsamenstelling
Oorspronkelijk is het idee bij een bouwteamsamenstelling dat de aannemer deelneemt in het bouwteam om uitvoeringstechnische kennis in te brengen in de ontwerpfase om zodoende optimalisaties in het ontwerp en/of de kosten te realiseren. Vaak volstaat het dan prima om de aannemer na afronding van het VO te betrekken. Het VO heeft immers vooral betrekking op zaken als inpassing in de omgeving, de verschijningsvorm van een object en een hoofdopzet van de technische kenmerken. Pas bij opstellen van het definitief ontwerp (DO) worden doorgaans de definitieve keuzes gemaakt met betrekking tot materialen en installaties. De aannemer heeft dan nog voldoende ruimte om optimalisaties in te brengen.
Verschuiving van rol
De rol van de aannemers in bouwteams is de afgelopen jaren echter steeds meer verschoven van het adviseren met betrekking tot het ontwerp en uitvoeringstechnische haalbaarheid naar het daadwerkelijk zelf opstellen van de ontwerpen. Wanneer de aannemer in het geval van bouwteam-UAV-GC verantwoordelijk is voor het opstellen van het DO, dan is het vaak beter om al op een eerder moment een bouwteamsamenwerking aan te gaan met de aannemer. Zoals in de reactie op mijn vorige blog terecht werd opgemerkt worden in een VO al keuzes gemaakt met betrekking tot de hoofdopzet van het ontwerp en soms ook al materiaalkeuzes e.d. Hoewel deze keuzes niet altijd definitief zijn, is het niet wenselijk dat een bouwteamaannemer bij de start van het bouwteam gelijk het opgestelde VO ter discussie moet stellen. De ervaring leert dat dit vaak leidt tot gedoe en frustraties, bijvoorbeeld omdat het taakstellend budget niet toereikend blijkt te zijn of omdat het VO al naar de omgeving is gecommuniceerd. Kortom, voor de bouwteams waarin de aannemer zelf een aanzienlijk deel van het ontwerp opstelt, is het vaak beter de aannemer al tijdens de VO fase te betrekken.
Twee praktijkvoorbeelden
Verder is uiteraard ook van belang voor welke expertise de aannemer in het bouwteam wordt betrokken. Onderstaand zijn twee voorbeelden waarbij het DO in beide gevallen door of namens opdrachtgever wordt opgesteld maar waarbij de specifiek gevraagde inbreng van de aannemer bepalend is voor het moment waarop de aannemer bij het bouwteam wordt betrokken;
- Opdrachtgever werkt voor het herinrichten van een stadsplein een ontwerp uit maar heeft onvoldoende expertise met betrekking tot het aanbrengen van natuursteenverharding en de benodigde verhardingsopbouw. Mede ook omdat onder een deel van het plein een parkeerkelder aanwezig is en de ruimte tussen het kelderdek en het maaiveldniveau van het plein zeer beperkt is. De opdrachtgever besluit om in de DO fase een deskundige aannemer/leverancier te betrekken voor een verhardingsadvies. De opdrachtgever blijft verantwoordelijk voor het gehele DO met uitzondering van het verhardingsadvies. Bij dit project heeft het weinig meerwaarde een bouwteamaannemer al voor de DO fase te betrekken omdat de aannemer specifiek voor het verhardingsadvies en technische uitvoerbaarheid wordt betrokken.
- Opdrachtgever moet een groot nieuw gemaal bouwen op een locatie. Opdrachtgever stelt hierbij zelf het DO op maar wil in de DO fase graag gebruik maken van de expertise van een aannemer en pompleverancier. Het betreft een locatie waar een goede ruimtelijke inpassing en beeldkwaliteit belangrijk is. De omvang van het gemaal en daarmee de ruimtelijke inpassing is echter sterk afhankelijk van de keuze van het pomptype. De pompkeuze bepaalt bijvoorbeeld mede of wel of geen bovenbouw benodigd is, wat de omvang van het gebouw moet zijn etc. Hoewel de opdrachtgever verantwoordelijk is voor het opstellen van het DO is het toch verstandig de aannemer al in de VO fase te betrekken in het bouwteam. Op het moment dat de ruimtelijke inpassing in de VO fase immers wordt vastgelegd zijn de opties voor de pompkeuze en daarmee de invloed van de aannemer aanzienlijk beperkt.
Conclusie
Op de vraag of het niet beter is om een aannemer al in de VO fase bij een bouwteam te betrekken, is helaas geen eenduidig antwoord te geven. Een goede contractstrategie, waarin alle relevante factoren worden afgewogen, is belangrijk om het juiste moment van het betrekken van de aannemer te bepalen.
Arno Hoevink is contractadviseur bij TAUW en betrokken bij diverse projecten waarbij in bouwteamverband wordt gewerkt. Arno heeft ruime ervaring met het voorbereiden en aanbesteden van bouwteamopdrachten en met procesbegeleiding tijdens de bouwteamfase. Arno is medeopsteller van de modelovereenkomst Bouwteam DG 2020.
Arno geeft de trainingen Succesvolle bouwteams en de verdiepingstraining bouwteams. Hier deelt hij graag zijn kennis en expertise met jullie!
